دريای دانش

”منم آفتاب بينش و دريای دانش پژمردگان را تازه نمايم و مردگان را زنده کنم. منم آن روشنائی که راه ديده بنمايم و منم شاهباز دست بی نيازکه پر بستگان را بگشايم و پرواز بياموزم“
حضرت بهاءالله

بسم الله الابهی

مقصود از کتابهای آسمانی و آيات الهی آنکه مردمان براستی و دانائی تربيت شوند که سبب راحت خود و بندگان شوند. هر امری که قلب را راحت نمايد و بر بزرگی انسان بيفزايد و ناس را راضی دارد مقبول خواهد بود. مقام انسان بلند است اگر بانسانيّت مزيّن و الّا پست‌تر از جميع مخلوق مشاهده ميشود.

بگو ای دوستان! امروز را غنيمت شمريد و خود را ازفيوضات بحر تعالی محروم ننمائيد. از حق ميطلبم جميع را بطراز عمل پاک و خالص در اين يوم مبارک مزيّن فرمايد. اِنَّه هو المختار.

بنام خداوند يکتا

ستايش بيننده پاينده‌ای را سزا است که بشبنمی از دريای بخشش خود آسمان هستی را بلند نمود و بستاره های دانائی بياراست و مردمان را ببارگاه بلند بينش و دانش راه داد و اين شبنم که نخستين گفتار کردگار است، گاهی بآب زندگانی ناميده ميشود چه که مردگان بيابان نادانی را زنده نمايد؛ و هنگامی بروشنائی نخستين. و اين روشنی که از آفتاب دانش هويدا گشت، چون بتابيد جنبش نخستين نمودار و آشکار شد و اين نمودارها از بخشش دانای يکتا بوده اوست داننده و بخشنده و اوست پاک و پاکيزه از هر گفته و شنيده. بينائی و دانائی گفتار و کردار را دست از دامن شناسائی او کوتاه. هستی و آنچه ازاو هويدا اين گفتار را گواه. پس دانسته شد نخستين يخشش کردگار گفتار است و پاينده و پذيرنده او خرد. اوست دانای نخستين در دبستان جهان و اوست نمودار يزدان. آنچه هويدا از پرتو بينائی اوست و هر چه آشکار، نمودار دانائی او. همه نامها نام او و آغاز و انجام کارها باو.

نامه شما در زندان باين زندانی روزگار رسيد. خوشی آورد و بر دوستی افزود و ياد روزگار پيشين را تازه نمود. سپاس دارای جهان را که ديدار را در خاک تازی روزی نمود. ديديم و گفتيم و شنيديم. اميد چنان است که آن ديدار را فراموشی از پی در نيايد و گردش روزگار ياد او را از دل نبرد و از آنچه کشته شد گياه دوستی برويد و در انجمن روزگار سبز و خرم و پاينده بماند.

اينکه از نامه های آسمانی پرسش رفته بود، رگ جهان در دست پزشک دانا است، درد را می بيند و بدانائی درمان ميکند. هر روز را رازی است وهر سر را آوازی. درد امروز را درمانی و فردا را درمان ديگر. امروز را نگران باشيد و سخن از امروز رانيد. ديده ميشود گيتی را دردهای بيکران فرا گرفته و او را بر بستر ناکامی انداخته. مردمانيکه از باده خود بينی سر مست شده اند پزشک دانا را از او باز داشته اند. اينست که خود و همه مردمان را گرفتارنموده اند. نه درد ميدانند نه درمان ميشناسند. راست را کژ انگاشته اند و دوست را دشمن شمرده اند. بشنويد آواز اين زندانی را. بايستيد و بگوئيد، شايد آنانکه در خوابند بيدار شوند.

بگو ای مردگان! دست بخشش يزدانی آب زندگانی ميدهد، بشتابيد و بنوشيد. هر که امروز زنده شد هر گز نميرد و هر که امروز مرد هر گز زندگی نيابد.

درباره زبان نوشته بوديد، تازی و پارسی هر دو نيکو است. چه که آنچه از زبان خواسته اند پی بردن بگفتار گوينده است و اين از هر دو می آيد. و امروز چون آفتاب دانش از آسمان ايران آشکار و هويدا است هر چه اين زبان را ستايش نمائيد سزاوار است.

ای دوست! چون گفتار نخستين در روز پسين بميان آمد گروهی از مردمان آسمانی آواز آشنا شنيدند و بآن گرويدند. و گروهی چون کردار برخی را با گفتار يکی نديدند از پرتو آفتاب دانائی دور ماندند.

بگو ای پسران خاک! يزدان پاک ميفرمايد: آنچه در اين روز پيروز شما را از آلايش پاک نمايد و بآسايش رساند همان راه، راه منست. پاکی از آلايش، پاکی از چيزهائی است که زيان آرد و از بزرگی مردمان بکاهد. و آن پسنديدن گفتار و کردار خود است اگر چه نيک باشد. و آسايش هنگامی دست دهد که هر کس خود را نيک خواه همهٔٔ روی زمين نمايد. آنکه او آگاه، اين گفتار را گواه که اگر همه مردمان زمين بگفته آسمانی پی ميبردند هر گز از دريای بخشش يزدانی بی بهره نمی ماندند. آسمان راستی را روشن تر از اين ستاره ای نبوده و نيست.

نخستين گفتار دانا آنکه، ای پسران خاک! ازتاريکی بيگانگی بروشنی خورشيد يگانگی روی نمائيد، اينست آن چيز که مردمان جهان را بيشتر از همه چيزها بکار آيد. ای دوست! درخت گفتار را خوشتر از اين برگی نه و دريای آگاهی را دلکش تر از اين گوهر نبوده و نخواهد بود.

ای پسران دانش! چشم سر را پلک بآن نازکی از جهان و آنچه در اوست بی بهره نمايد، ديگر پرده آز اگر بر چشم دل فرود آيد چه خواهد نمود. بگو ای مردمان! تاريکی آز و رشک روشنائی جان را بپوشاند، چنانکه ابر روشنائی آفتاب را. اگر کسی بگوش هوش اين گفتار را بشنود پر آزادی بر آرد و بآسانی درآسمان دانائی پرواز نمايد.

چون جهان را تاريکی فرا گرفت دريای بخشش بجوش آمد و روشنائی هويدا گشت تا کردارها ديده شود. و اين همان روشنی است که در نامه های آسمانی بآن مژده داده شد. اگر کردگار بخواهد، دلهای مردمان روزگار را بگفتار نيک پاک و پاکيزه کند و خورشيد يگانگی بر جانها بتابد و جهان را تازه نمايد.

ای مردمان! گفتار را کردار بايد، چه که گواه راستی گفتار، کردار است و آن بی اين، تشنگان را سيراب ننمايد و کوران را درهای بينائی نگشايد. دانای آسمانی ميفرمايد: گفتار درشت بجای شمشير ديده ميشود و نرم آن بجای شير، کودکان جهان ازين بدانائی رسند و برتری جويند.

زبان خرد ميگويد هر که دارای من نباشد دارای هيچ نه. از هر چه هست بگذريد و مرا بيابيد. منم آفتاب بينش و دريای دانش. پژمردگان را تازه نمايم و مردگان را زنده کنم. منم آن روشنائی که راه ديده بنمايم و منم شاهباز دست بی نياز که پر بستگان را بگشايم و پرواز بياموزم.

دوست يکتا ميفرمايد: راه آزادی باز شده، بشتابيد و چشمه دانائی جوشيده، ازاوبياشاميد.

بگو ای دوستان! سرا پرده يگانگی بلند شد، بچشم بيگانگان يکديگر را مبينيد. همه بار يک داريد و برگ يک شاخسار. براستی ميگويم، هر آنچه از نادانی بکاهد و بر دانائی بيفزايد او پسنديده آفريننده بوده و هست. بگو ای مردمان! در سايه داد و راستی راه رويد و در سراپرده يکتائی در آئيد.

بگو ای دارای چشم! گذشته آينه آينده است، ببينيد و آگاه شويد، شايد پس از آگاهی دوست را بشناسيد و نرنجانيد. امروز بهترين ميوه درخت دانائی چيزی است که مردمان را بکار آيد و نگاهداری نمايد.

بگو زبان گواه راستی من است، او را بدروغ ميالائيد. و جان گنجينه راز من است، او را بدست آز مسپاريد. اميد چنان است که در اين بامداد که جهان از روشنيهای خورشيد دانش روشن است بخواست دوست پی بريم و از دريای شناسائی بياشاميم.

ای دوست! چون گوش کمياب است چندی است که خامه در کاشانه خود خاموش مانده. کار بجائی رسيده که خاموشی از گفتار پيشی گرفته و پسنديده تر آمده.

بگو ای مردمان! سخن باندازه گفته ميشود، تا نورسيدگان بمانند و نورستگان برسند. شير باندازه بايد داد تا کودکان جهان بجهان بزرگی در آيند و در بارگاه يگانگی جای گزينند. ای دوست زمين پاک ديديم تخم دانش کشتيم، ديگر تا پرتو آفتاب چه نمايد، بسوزاند يا بروياند؟

بگو امروز به پيروزی دانای يکتا، آفتاب دانائی از پس پرده جان بر آمد و همه پرندگان بيابان از باده دانش مستند و بياد دوست خرسند. نيکو است کسی که بيايد و بيابد.

ای ربّ أستغفرک بلسانی و قلبی و نفسی و فؤادی و روحی و جسدی و جسمی و عظمی و دمی و جلدی،و إنّک أنت التّوّاب الرّحيم. و أستغفرک يا إلهی باستغفارالّذی به تهبّ روائح الغفران علی أهل العصيان و به تُلبس المذنبين من رداء عفوک الجميل. و أستغفرک يا سلطانی باستغفار الّذی به يظهر سلطان عفوک و عنايتک و به يستشرق شمس الجود و الافضال علی هيکل المذنبين و أستغفرک يا غافری و موجدی باستغفار الّذی به يُسر عَنّ الخاطئون الی شطر عفوک و احسانک و يقومنّ المريدون لدی باب رحمتک الرّحمن الرّحيم. و أستغفرک يا سيّدی باستغفار الّذی جعلتَه ناراً لتُحرق کلّ الذّنوب و العصيان عن کلّ تائب راجع نادم باکی سليم و به يَطهُر اجساد الممکنات عن کدورات الذّنوب و الآثام و عن کلّ ما يکرهه نفسُک العزيز العليم.

هُوَاللّهُ تًعالی
شأنُه العَظمَة وَ الأقتِدار

حمد مقدّس از ذکر و بيان حضرت معبود ومالک غيب و شهودی را لايق و سزا که از نقطه اولی کتب لاتحصی پديد آورد. و از کلمه عليا خلق اوّلين و آخرين ظاهر فرمود. و در هر قرنی از قرون و هرعصری از اعصار بمقتضيات حکمت بالغه سفيری فرستاد تا خلق افسرده را بماء بيان زنده نمايد. اوست مبيّن و اوست مترجم، چه که ناس از ادراک آنچه در کتب الهی از قلم اعلی جاری شده و نازل گشته قاصر و عاجزند. در هر حال مذکِّر و هادی و معرِّف و معلِّم لازم، لذا سفرا و انبيا و اصفيا فرستاد تا ناس را از مقصود تنزيل کتب و ارسال رسل آگاه نمايند و کلّ عارف شوند بوديعه ربّانيّه که در ايشان بنفس ايشان گذاشته شده.

انسان طلسم اعظم است و لکن عدم تربيت او را از آنچه با اوست محروم نموده. بيک کلمه خلق فرمود بکلمه اخری بمقام تعليم هدايت نمود و بکلمه ديگر مراتب و مقاماتش را حفظ فرمود.

حضرت موجود ميفرمايد:

انسان را بمثابه معدن که دارای احجار کريمه است مشاهده نما. بتربيت، جواهر آن بعرصه شهود آيد و عالم انسانی از آن منتفع گردد…. انتهی.

اگر نفسی در کتب منزله از سماء احديّه بديده بصيرت مشاهده نمايد و تفکّر کند ادراک مينمايد که مقصود آنست جميع نفوس، نفس واحده مشاهده شوند تا در جميع قلوب نقش خاتم”المُلکُ للّه“ منطبع شود و شموس عنايت و اشراقات انجم فضل و رحمت جميع را احاطه نمايد. حق جلّ جلاله از برای خود چيزی اخذ ننموده. نه از اطاعت عالم باو نفعی راجع و نه از ترک آن نقصی وارد. در هر آن طير ملکوت بيان باين کلمه ناطق:”جميع را از برای تو خواستم وتو را از برای خود“. اگر علمای عصر بگذارند و مَن علی الأرض رائحه محبّت و اتّحاد را بيابند، در آن حين نفوس عارفه بر حرّيّت حقيقی آگاه شوند، راحت اندر راحت مشاهده نمايند، آسايش اندر آسايش. اگر ارض بانوار آفتاب اين مقام منوّر شود، إذاً يصدق أن يقال ”لاتری فيها عوجاً ولا أمتا“.

و الصّلاة و السّلام علی من ابتسم بظهوره ثغرالبطحاء و تعطَّر بنفحات قميصه کلّ الوری الّذی أتی لحفظ العباد عن کلّ ما يضرُّهم فی ناسوت الانشاء. تعالی تعالی مقامُه عن وصف الممکنات و ذکر الکائنات. به ارتفع خباء النّظم فی العالم و عَلَمُ العرفان بين الأمم. و علی آله و أصحابه الّذين بهم نُصبتْ رايات التّوحيد و اعلام النّصر و التّفريد. و بهم ارتفع دينُ اللّه بين خلقه و ذکرُه بين عباده. أسأله تعالی بأن يحفظه عن شرّ أعدائه الّذين خرقوا الأحجاب و هتکوا الأستار إلی أن نکست راية الاسلام بين الأنام.

و بعد عرض ميشود نامه آن جناب رسيد و نفحه وصال از او متضوّع. الحمدللّه بعد از حکم محکم فراق نسيم قرب و لقا مرور نمود و ارض قلب را بماء سرور و فرح تازه فرمود. للّه الحمد فی کلّ الأحوال. إن شاءاللّه حق جلّ جلاله عنايت فرمايد و جميع مَن علی الأرض را بما يحبّ و يرضی هدايت نمايد. مشاهده فرمائيد، سالهاست نه ارض ساکن است و نه اهل آن. گاهی بحرب مشغول و هنگامی ببلاهای ناگهانی معذّب. بأساء و ضرّاء ارض را احاطه نموده مع ذلک احدی آگاه نه که سبب آن چيست و علّت آن چه؟ اگر ناصح حقيقی کلمه ای فرموده، آن را بر فساد حمل نموده اند و از او نپذيرفته اند، انسان متحيّر که چه گويد و چه عرض نمايد! دو نفس ديده نميشود که فی الحقيقه در ظاهر و باطن متّحد باشند. آثار نفاق در آفاق موجود و مشهود، مع آنکه کلّ از برای اتّحاد و اتّفاق خلق شده اند.

حضرت موجود می فرمايد:

ای دوستان! سرا پردهٔٔ يگانگی بلند شد، بچشم بيگانگان يکديگر را مبينيد، همه بار يک داريد و برگ يک شاخسار…. انتهی.

إن شأ اللّه نور انصاف بتابد و عالم را از اعتساف مقدّس فرمايد. اگر ملوک و سلاطين که مظاهر اقتدار حق جلّ جلاله اند همّت نمايند و بما ينتفع به مَن علی الأرض قيام فرمايند، عالم را آفتاب عدل اخذ نمايد و منوّر سازد.

حضرت موجود ميفرمايد:

خيمه نظم عالم بدو ستون قائم و بر پا: مجازات و مکافات.

و در مقام ديگر بلغت فصحی ميفرمايد:

للعدل جندٌ و هی مجازات الاعمال و مکافاتها، بهما ارتفع خِباءُ النّظم فی العالم و أخذ کلّ طاغ زِمامَ نفسه من خشية‌الجزاء… انتهی.

و در مقام ديگر ميفرمايد:

يا معشرَ الأمرأ! ليس فی العالم جند أقوی من العدل و العقل. براستی ميگويم جندی در ارض اقوی از عدل و عقل نبوده و نيست. طوبی لِملک يمشی و تمشی أمام وجهه راية العقل و عن ورائه کتيبة العدل، إنّه غرّة جبين السّلام بين الأنام وشامة وَجنة الأمان فی الامکان…. انتهی

فی الحقيقه اگر آفتاب عدل از سحاب ظلم فارغ شود، ارض غير ارض مشاهده گردد.

و در مقامی حضرت موجود در سبب و علّت اوّليّه سکون و راحت امم و عمار عالم ميفرمايد:

لابدّ بر اينست مجمع بزرگی در ارض بر پا شود. و ملوک و سلاطين در آن مجمع مفاوضه در صلح اکبر نمايند. و آن اينست که دول عظيمه برای آسايش عالم بصلح محکم متشبّث شوند. و اگر ملکی بر ملکی برخيزد جميع متّفقا بر منع قيام نمايند. در اين صورت عالم محتاج مهمّات حربيّه و صفوف عسکريّه نبوده ونيست، إلّا علی قدر يحفظون به ممالکهم و بلدانهم. اينست سبب آسايش دولت و رعيّت و مملکت. إن شاء اللّه ملوک و سلاطين که مرايای اسم عزيز الهی اند باين مقام فائز شوند و عالم را از سطوت ظلم محفوظ دارند.

و همچنين ميفرمايد:

از جمله اموريکه سبب اتّحاد و اتّفاق ميگردد وجميع عالم يک وطن مشاهده ميشود آنست که السن مختلفه بيک لسان منتهی گردد، و همچنين خطوط عالم بيک خط. بايد جميع ملل، نفوسی معيّن نمايند از اهل ادراک و کمال، تا مجتمع شوند و بمشاورت يگديگر يک لسان اختيار کنند، چه از السن مختلفه موجوده و چه لسان جديد تازه اختراع نمايند و در جميع مدارس عالم اطفال را بآن تعليم دهند….. انتهی.

عنقريب جميع اهل عالم بيک لسان و يک خط مزيّن، در اين صورت هر نفسی بهر بلدی توجّه نمايد مثل آنست که در بيت خود وارد شده. اين امور لازم و واجب. هر ذی بصر و سمعی بايد جهد نمايد تا اسباب آنچه ذکر شد از عالم الفاظ و اقوال بعرصه شهود و ظهور آيد.

اليوم هيکل عدل تحت مخالب ظلم و اعتساف مشاهده ميشود. از حق جلّ جلاله بخواهيد تا نفوس را از دريای آگاهی بی نصيب نفرمايد چه اگر فی الجمله آگاه شوند ادراک مينمايند که آنچه از قلم حکمت جاری و ثبت شده بمنزله آفتاب است از برای جهان. راحت و امنيّت و مصلحت کلّ در آنست و الّا هر يوم بلای جديدی ارض را اخذ نمايد و فتنه تازه ای بر پا شود. إنشاءاللّه نفوس عالم موفّق شوند و سرج بيانات مشفقانه را بمصابيح حکمت حفظ نمايند. اميد هست که کلّ بطراز حکمت حقيقی که اسّ اساس سياست عالم است مزيّن گردند.

حضرت موجود می فرمايد:

آسمان سياست بنيّر اين کلمه مبارکه که از مشرق اراده اشراق نموده منير و روشن است. ينبغی لکلّ آمر أن يزن نفسه فی کلّ يوم بميزان القسط و العدل ثمّ يحکم بين النّاس و يأمرهم بما يهديهم إلی صراط الحکمة و العقل…. انتهی.

اينست اسّ سياست و اصل آن. حکيم آگاه از اين کلمه استخراج مينمايد آنچه سبب راحت و امنيّت و حفظ نفوس و دماء و امثال آنست. اگر صاحبان افئده از دريای معانی که در اين الفاظ مستور است بياشامند و آگاه گردند کلّ شهادت ميدهند بر علوّ بيان و سموّ آن. اين فانی اگر آنچه ادراک نموده عرض نمايد جميع گواهی دهند بر حکمت بالغه الهيّه. اسرار سياست در اين کلمه مکنون و آنچه ناس بآن محتاج، در او مخزون. اين خادم فانی از حق جلّ جلاله سائل و آمل که ابصار عالم را بنور حکمت منوّر فرمايد تا کلّ ادراک نمايند آنچه را که اليوم لازم است. امروز انسان کسی است که بخدمت جميع من علی الأرض قيام نمايد.

حضرت موجود ميفرمايد:

طوبی لمن أصبح قائما علی خدمة الأمم. و در مقام ديگر ميفرمايد:

ليس الفخر لمن يحبُّ الوطن بل لمن يحبُّ العالم…. انتهی.

فی الحقيقه عالم يک وطن محسوب است و من علی الأرض اهل آن. و مقصود از اتّحاد و اتّفاق که در کتب انبيا از قلم اعلی ثبت شده در امور مخصوصه بوده و خواهد بود، نه اتّحاديکه سبب اختلاف شود و اتّفاق بآن، علّت نفاق گردد. اين مقام اندازه و مقدار است و مقام اعطاء کلّ ذی حقٍّ حقَّه است. طوبی لمن عرف و فاز و يا حسرةً للغافلين. آثار طبيعت بنفسها بر اين شاهد و گواه، و هر حکيم بينائی بر آنچه عرض شد مطّلع و آگاه، مگر نفوسی که از کوثر انصاف محرومند و در هيماء غفلت و حميّت جاهليّه هائم.

حضرت موجود ميفرمايد:

ای پسران انسان! دين اللّه و مذهب اللّه از برای حفظ و اتّحاد و اتّفاق و محبّت و الفت عالم است، او را سبب و علّت نفاق و اختلاف و ضغينه و بغضاء منمائيد. اينست راه مستقيم و اسّ محکم متين. آنچه بر اين اساس گذاشته شود حوادث دنيا او را حرکت ندهد و طول زمان او را از هم نريزاند…. انتهی.

اميد هست که علما و امرای ارض متّحداً بر اصلاح عالم قيام نمايند. و بعد از تفکّر و شورت کامل بدرياق تدبير، هيکل عالم را که حال مريض مشاهده ميشود شفا بخشند و بطراز صحّت مزيّن دارند.

حضرت موجود ميفرمايد:

آسمان حکمت الهی بدو نيّر روشن و منير:
مشورت و شفقت. در جميع امور بمشورت متمسّک شويد، چه که اوست سراج هدايت، راه نمايد و آگاهی عطا کند…. انتهی.

بايد اوّلِ هر امری آخر آن ملاحظه شود و ازعلوم و فنون آنچه سبب منفعت و ترقّی و ارتفاع مقام انسان است اطفال بآن مشغول گردند تا رائحهء فساد از عالم قطع شود و کلّ بهمّت اوليای دولت و ملّت درمهد امن و امان مستريح مشاهده شوند.

حضرت موجود ميفرمايد:

علمای عصر بايد، ناس را در تحصيل علوم نافعه امر نمايند تا خود و اهل عالم از آن منتفع گردند. علوميکه از لفظ ابتدا و بلفظ منتهی گردد مفيد نبوده و نخواهد بود. اکثری از حکمای ايران عمرها بدرس حکمت مشغولند و عاقبت حاصل آن جز الفاظی نبوده و نيست…. انتهی.

و در جميع امور بايد رؤسا باعتدال ناظر باشند چه هر امری که از اعتدال تجاوز نمايد از طراز اثرمحروم مشاهده شود. مثلاً حرّيّت و تمدّن و امثال آن،مع آنکه بقبول اهل معرفت فائز است اگر از حدّ اعتدال تجاوز نمايد سبب و علّت ضرّ گردد. اگر اين نقطه تفصيل شود بيان بطول انجامد و بيم آنست که سبب کسالت گردد. از حق جلّ جلاله اين فانی سائل و آمل که جميع را خير عطا فرمايد. و فی الحقيقه هر نفس دارای او شد دارای کلّ است.

حضرت موجود ميفرمايد:

زبان خرد ميگويد: هر که دارای من نباشد دارای هيچ نه، از هر چه هست بگذريد و مرا بيابيد. منم آفتاب بينش و دريای دانش، پژمردگان را تازه نمايم و مردگانرا زنده کنم. منم آن روشنائی که راه ديده بنمايم و منم شاهباز دست بی نياز، پر بستگان را بگشايم و پرواز بياموزم…. انتهی.

و همچنين ميفرمايد:

آسمان خرد بدو آفتاب روشن: بردباری و پرهيزکاری…. انتهی.

يا حبيبی! بحور مفصّله در اين کلمات مختصره مسطور است. طوبی لنفس عرفتْ وشربت و فازت و الحسرة للغافلين. اين فانی از اهل ارض انصاف طلب مينمايد که فی الجمله گوش لطيف رقيق محبوب را که از برای اصغای کلمه حکمت خلق شده، از سبحات واشارات وظنون و اوهام لا يسمنه و لا يغنيه پاک و طاهر نمايند تا ناصح اقبال کند باظهار آنچه سبب برکت عالم و خير امم است. حال در اکثر ممالک نور اصلاح مخمود و خاموش و نار فساد ظاهر و مشتعل. دو مملکت عظيمه که هر دو خود را رأس تمدّن و محيی آن و مقنّن قوانين می شمرند، بر حزبی از احزاب که منسوب بحضرت کليم است قيام نموده اند! ان اعتبروا يا أولی الابصار. اعتساف شأن انسان نبوده و نيست. در کلّ احوال بايد بانصاف ناظر باشد و بطراز عدل مزيّن. از حق بطلبيد، بايادی عنايت و تربيت، نفوسی چند را از آلايش نفس و هوی مطهّر فرمايد، تا للّه قيام نمايند و لوجهه تکلّم کنند، که شايد آثار ظلم محو شود و انوار عدل عالم را احاطه نمايد. ناس غافلند، مبيّن لازم است.

حضرت موجود ميفرمايد:

حکيم دانا و عالم بينا دو بصرند از برای هيکل عالم. إن شاء اللّه، ارض از اين دو عطيّه کبری محروم نماند و ممنوع نشود…. انتهی.

آنچه ذکر شده و ميشود نظر بحبّ خدمتی است که اين عبد بجميع من علی الارض داشته و دارد.

يا حبيبی! در جميع احوال انسان بايد متشبّث شود باسبابی که سبب و علّت امنيّت و آسايش عالم است.

حضرت موجود ميفرمايد:

آنچه در اين روز پيروز شما را از آلايش پاک نمايد و بآسايش رساند، همان راه راست بوده و خواهد بود…. انتهی.

إنشاء اللّه، از همّت اوليا و حکمای ارض، اهل عالم بما ينفعهم آگاه شوند. غفلت تا کی؟ اعتساف تا کی؟ انقلاب و اختلاف تا کی؟ اين خادم فانی متحيّر است،جميع، صاحب بصر و سمعند و لکن از ديدن و شنيدن محروم مشاهده ميشوند! حبّ اين عبد بآن جناب، خادم را بر آن داشت که باين اوراق مشغول شود. و الّا فی الحقيقه ارياح يأس از جميع جهات در عبور ومروراست و انقلابات و اختلافات عالم يوماً فيوماً در تزايد. آثار هرج و مرج مشاهده ميشود، چه که اسبابيکه حال موجود است بنظر موافق نمی آيد. از حقّ جلّ جلاله ميطلبم که اهل ارض را آگاه نمايد و عاقبت را بخيرمنتهی فرمايد و بآنچه سزاوار است مؤيّد دارد. اگرانسان بقدر و مقام خود عارف شود جز اخلاق حسنه و اعمال طيّبه راضيهٔٔ مرضيّه از او ظاهر نشود

اگر حکما و عرفای مشفق، ناس را آگاه نمايند جميع عالم قطعه واحده مشاهده گردد. هذا حقّ لا ريب فيه. يسأل الخادم همَّةً من کلّ ذی همَّة ليقوم علی اصلاح البلاد و احياء الأموات بماء الحکمة و البيان، حبّاً للّه الفرد الواحد العزيز المنَّان.

حکمت هيچ حکيمی ظاهر نه مگر به بيان، و اين مقام کلمه است که از قبل و بعد در کتب ذکر شده، چه که جميع عالم از کلمه و روح آن بمقامات عاليه رسيده اند. و بيان و کلمه بايد مؤثّر باشد و همچنين نافذ. و باين دو طراز در صورتی مزيّن که للّه گفته شود و بمقتضيات اوقات و نفوس ناظر باشد.

حضرت موجود ميفرمايد:

إنّ البيان جوهر يطلب النّفوذ و الاعتدال. أمّا النّفوذ معلّق باللّطافة و اللّطافة منوطة بالقلوب الفارغة الصّافية. و أمّا الاعتدال امتزاجه بالحکمة الّتی ذکرناها فی الألواح…. انتهی.

از برای هر کلمه روحی است لذا بايد مکلّم و مبيّن ملاحظه نمايند و بوقت و مقام کلمه القا فرمايند چه که از برای هر کلمه اثری موجود و مشهود.

حضرت موجود ميفرمايد:

يک کلمه بمثابه نار است و اخری بمثابه نور و اثر هر دو در عالم ظاهر. لذا بايد حکيم دانا در اوّل بکلمه ای که خاصيّت شير در او باشد، تکلّم نمايد تا اطفال روزگار تربيت شوند و بغايت قصوای وجود انسانی که مقام ادراک و بزرگيست فائز گردند. و همچنين ميفرمايد:

يک کلمه بمثابه ربيع است و نهالهای بستان دانش از او سر سبز و خرم. و کلمه ديگر مانند سموم…. انتهی.

حکيم دانا بايد بکمال مدارا تکلّم فرمايد تا ازحلاوت بيان کلّ بما ينبغی للانسان فائز شوند. ای حبيب من! کلمه الهی سلطان کلمات است و نفوذ آن لا تحصی.

حضرت موجود ميفرمايد:

عالم را کلمه مسخّر نموده و مينمايد. اوست مفتاح اعظم در عالم، چه که ابواب قلوب که فی الحقيقه ابواب سماء است از او مفتوح. يک تجلّی از تجلّياتش در مرآت حبّ اشراق نموده، کلمه مبارکه”أنا المحبوب“ در او منطبع. بحريست دارا و جامع، هر چه ادراک شود از او ظاهر گردد. تعالی تعالی هذا المقام الأعلی الّذی کينونة العلوّ و السّموّ تمشی عن ورائه مهلِّلا مکبّرا…. انتهی.

گويا ذائقهٔٔ اهل عالم از تب غفلت و نادانی تغييرنموده، چه که از حلاوت بيان غافل و محروم مشاهده ميشوند. بسيار حيف است که انسان خود را از اثمار شجره حکمت ممنوع سازد. ايّام و ساعات در مرور است. يد قدرت إن شاء اللّه جميع را حفظ فرمايد و بافق دانائی کشاند. إنّ ربّنا الرّحمن لهو المؤيّد العليم الحکيم….

هُوَ العَلِيُّ العالِی الأعلی

ای بلبلان الهی، از خارستان ذلّت بگلستان معنوی بشتابيد و ای ياران ترابی، قصد آشيان روحانی فرمائيد. مژده بجان دهيد که جانان تاج ظهور بر سر نهاده و ابوابهای گلزار قدم را گشوده. چشمها را بشارت دهيد که وقت مشاهده آمد و گوشها را مژده دهيد که هنگام استماع آمد. دوستان بوستان شوق را خبر دهيد که يار بر سر بازار آمد و هدهدان سبا را آگه کنيد که نگار اذن بار داده.

ای عاشقان روی جانان! غم فراق را بسرور وصال تبديل نمائيد و سمّ هجران را بشهد لقاء بياميزيد. اگر چه تا حال عاشقان از پی معشوق دوان بودند و حبيبان از پی محبوب روان، در اين ايّام فضل سبحانی از غمام رحمانی چنان احاطه فرموده که معشوق طلب عشّاق مينمايد و محبوب جويای احباب گشته. اين فضل را غنيمت شمريد و اين نعمت را کم نشمريد. نعمتهای باقيه را نگذاريد و باشيای فانيه قانع نشويد. برقع از چشم قلب برداريد و پرده از بصر دل بردريد تا جمال دوست بی حجاب بينيد و نديده ببينيد و نشنيده بشنويد.

ای بلبلان فانی، در گلزار باقی گلی شگفته که همه گلها نزدش چون خار و جوهر جمال نزدش بی مقدار. پس از جان بخروشيد و از دل بسروشيد و از روان بنوشيد و از تن بکوشيد که شايد ببوستان وصال درآئيد و از گل بی مثال ببوئيد و از لقای بی زوال حصّه بريد و از اين نسيم خوش صبای معنوی غافل نشويد و از اين رايحه قدس روحانی بی نصيب نمانيد. اين پند بندها بگسلد و سلسله جنون عشق را بجنباند. دلها را بدلدار رساند و جانها را بجانان سپارد. قفص بشکند و چون طير روحی قصد آشيان قدس کند.

چه شبها که رفت و چه روزها که در گذشت و چه وقتها که بآخر رسيد و چه ساعتها که بانتها آمده و جزباشتغال دنيای فانی نفسی بر نيامد. سعی نمائيد تا اين چند نفسی که باقی مانده باطل نشود. عمرها چون برق ميگذرد و فرقها بر بستر تراب مقرّ و منزل گيرد. ديگر چاره از دست رود و امور از شست. شمع باقی بی فانوس روشن و منير گشته و تمام حجبات فانی را سوخته.

ای پروانگان! بی پروا بشتابيد و بر آتش زنيد و ای عاشقان بی دل و جان بر معشوق بيائيد و بی رقيب نزد محبوب دويد. گل مستور ببازار آمد، بی ستر و حجاب آمد و بکلّ ارواح مقدّسه ندای وصل ميزند، چه نيکو است اقبال مقبلين. فهنيئاً للفائزين بأنوار حسن بديع.

آغاز گفتار ستايش پروردگار است

ای بندگان! چشمه‌های بخشش يزدانی در جوش است از آن بنوشيد، تا بياری دوست يکتا از خاک تيره پاک شويد و بکوی دوست يگانه در آئيد. از جهان بگذريد و آهنگ شهر جانان نمائيد.

ای بندگان! آتش پرده سوز، بر افروخته دست من است، او را بآب نادانی ميفسريد. آسمانها نشانهای بزرگی منست، بديده پاکيزه در او بنگريد و ستاره ها گواه راستی منند، باين راستی گواهی دهيد.

ای بندگان! ديدن بديده بوده و شنيدن بگوش. هر که در اين روز فيروز آواز سروش را نشنيد دارای گوش نبوده و نيست. گوش نه گوشی است که بديده از آن نگرانی. چشم نهان باز کن تا آتش يزدان بينی و گوش هوش فرا دار تا گفتار خوش جانان بشنوی.

ای بندگان! اگر درد دوست داريد درمان پديدار. اگر دارای ديده بيننده ايد گل روی يار در بازار نمودار. آتش دانائی بر افروزيد و از نادان بگريزيد. اينست گفتار پروردگار جهان.

ای بندگان! تن بی روان مرده است و دل بی ياد يزدان پژمرده. پس بياد دوست بياميزيد و از دشمن بپرهيزيد. دشمن شما چيزهای شما است که بخواهش خود آن را يافته ايد و نگاه داشته‌ايد و جان را بآن آلوده ايد. جان برای ياد جانان است آن را پاکيزه داريد، زبان برای گواهی يزدان است آن را بياد گمراهان ميالائيد.

ای بندگان! براستی ميگويم: راستگو کسی است که راه راست را ديده. و آن راه يکی است و خداوند آن را پسنديده و آماده نموده. و اين راه در ميان راهها مانند آفتاب جهانتاب است در ميان ستارگان، هر کس باين راه نرسيده، آگاه نه و بی راه بوده. اينست سخن يکتا خداوند بی مانند.

ای بندگان! روزگار بنگاه ديوان است، خود را از نزديکی او نگاه داريد. ديوان، گمراهانند که در خوابگاه فراموشی با کردار تباه آرميده اند. خواب آنها خوشتر از بيداری است و مردن آنها دلکش تر از زندگی.

ای بندگان! نه هر تن دارای روان است و نه هر کالبد دارای جان. امروز دارای روان تنی است که بجان آهنگ کوی جانان نموده. انجام هر آغاز امروز است، خود را کور مکنيد، دوست يکتا نزديک است، خود را دور منمائيد.

ای بندگان! تنهای شما مانند نهالهای باغستان است و از بی آبی نزديک بخشکی است. پس بآب آسمانی که از ابر بخشش يزدانی روانست تازه نمائيد. گفتار را کردار بايد. هر که گفتار را پذيرفت مرد کرداراوست و گر نه مردار به از اوست.

ای بندگان! سخن دوست شيرين است، کو کسی که بيابد؟ کجاست گوشی که بشنود؟ نيکو است کسی که امروز با دوست پيوندد و از هر چه جز اوست در رهش بگذرد و چشم پوشد تا جهان تازه بيند و بمينوی پاينده راه يابد.

پروردگار جهان ميفرمايد:

ای بندگان! از خواهشهای خود بگذريد و آنچه من خواسته‌ام آن را بخواهيد. راه بی راهنما نرويد و گفتار هر راه نما را نپذيريد. بسياری از راهنمايان گمراهانند و راه راست را نيافته اند. راهنما کسی است که از بند روزگار آزاد است و هيچ چيز او را از گفتار راست باز ندارد.

ای بندگان! راستی پيشه کنيد و از بيچارگان رو برمگردانيد و نزد بزرگان مرا ياد نمائيد و مترسيد.

ای بندگان! از کردار بد پاک باشيد و بگفتار پروردگار رفتار کنيد. اينست سخن خداوند يکتا.

هُوَاللّه تَعالی شَأْنُهُ الکِبْريَاء

ای سلمان! در هر امور اقتدا بحق کن و بقضايای الهی راضی باش. ملاحظه کن که اين غلام، مع آنکه از جميع جهات بر حسب ظاهر امور براو سخت شده و ابواب ظاهره مسدود گشته و در کلّ حين شياطين بر اطفاء سراج اللّه و اخماد نار او مشغولند، چنان منير و مستضیء است که به اشرقت السّموات و الارض. و چنان ما بين ناس مشهود که گويا ابدا ضرّی بر او وارد نشده.

از علوّ و دنوّ و عزّت و ذلّت دنيا منال. در کلّ احوال بما ناظر باش، چه که کلّ آنچه مشهود، مفقود خواهد شد. اينکه مشاهده مينمائی که بعضی از ناس بعزّت دنيا مسروراند و بعلوّ آن مغرور، اين از غفلت آن نفوس است. و هر ذی بصر و ذی نظری شهادت ميدهد که اين قول حقّ است و اين بيان از مشرق تبيان اشراق نموده، چه که کلّ عالمند باينکه جميع اين امورات غير معتبر و غير ثابت است. و چون رسول موت وارد شود جميع متغيّر. لذا معلوم و محقّق است نفوسيکه باين امور دل بسته اند غافلند و از غفلت است که باين اسباب ظاهره مشغول شده اند.

در لوحی از الواح نازل که از جمله علامت بلوغ دنيا آن است که نفسی تحمّل امر سلطنت ننمايد. سلطنت بماند و احدی اقبال نکند که وحده تحمّل آن نمايد. آن ايّام ايّام ظهور عقل است ما بين بريّه. مگر آنکه نفسی لاظهار امراللّه و انتشار دين او حمل اين ثقل عظيم نمايد. و نيکو است حال او که لحبّ اللّه و امره و لوجه اللّه و اظهار دينه خود را باين خطر عظيم اندازد و قبول اين مشقّت و زحمت نمايد. اين است که درالواح نازل که دعای چنين سلطان و محبّت او لازم است.

ای سلمان! دنيا در مرور است و عنقريب کلّ من علی الارض از آنچه مشاهده مينمائی بتراب راجع خواهند شد. از خدا ميطلبم که جميع احبّای خود را مؤيّد فرمايد که استنشاق طيب گلزار معنوی نمايند و هر نفسی بآن فائز شد ابداً بغير اللّه ناظر نبوده و نخواهد بود و بقضايای او راضی و صابر و شاکر خواهد شد.

محزون مباش که بلقاء فائز نشدی. قد کتب اللّه لک أجر من حضر بين يديه. إن شاءاللّه سعی کن که از تو اعمال حقّ ظاهر شود و بناری مشتعل باشی که جميع از تو کسب حرارت کنند.

أن اقبل إلی اللّه بقلب طاهر و نفس زکيّة و لسان صادق و بصر مقدّس. ثمّ ادعوه فی کلّ الأحوال، إنّه معين من أقبل إليه و إنّه لهو الغفور الرّحيم. قد سمعنا ضجيج الاسراء من أهلی و أحبّتی. للّه الحمد بما جعلونی و أهلی و أحبّتی أساری فی سبيله. لو تزول الشّمس لا يزول هذا الذّکر فسوف يظهر اللّه ما أراد إنّه لهو العزيز القدير.

از برای احدی از اسراء الّا اسم اللّه ميم عليه بهاءاللّه نظر بحکمت لوح نازل نشد. و لکن جميع را تکبير برسانيد و امور کلّ مشهود است. يک لوح مخصوص جناب عبد الوهّاب نازل شد برسانيد. و لو نزل بلسان القوم و قواعدهم الظّاهرة و لکن يکفی من علی الأرض لو هم يشعرون. در الواح اطراف اسم معيّن نشده و لکن عند اللّه معلوم و مشهود. و هر يک از الواح باقتضاء نازل. طوبی لمن يعرف و يکون من الشّاکرين. يک جعبه نبات بجهت حضرات موصل داده شد، برسانيد.

نسئلک اللّهمّ بالّذين جعلهم الأشقياء أساری من الزّوراء إلی الحدباء و بالنسبة الّتی کانت بينهم و بين مظهر أمرک بأن تثبت احبّاءک علی حبّک ثمّ استقمهم علی ما کانوا عليه فی انتشار أمرک. فيا الهی أنت تری و تعلم ما ورد عليهم فی حبّک و رضائک بحيث بکت عليهم عيون أصفيائک و أهل سرادق مجدک. أسألک بأن لا تحرمهم من عواطفک و ألطافک ثمّ اسکنهم فی جواررحمتک فی الدّنيا و الآخرة. إنّک أنت علی کلّ شیءٍ قدير.

روشنی هر نامه
نامِ زندهٔٔ پاينده بوده

ای بندگان! سزاوار اينکه در اين بهار جانفزا از باران نيسان يزدانی تازه و خرم شويد. خورشيد بزرگی پرتو افکنده و ابر بخشش سايه گسترده. با بهره کسی که خود را بی بهره نساخت و دوست را در اين جامه بشناخت.

بگو ای مردمان چراغ يزدان روشن است آن را ببادهای نافرمانی خاموش منمائيد. روز ستايش است، بآسايش تن و آلايش جان مپردازيد. اهريمنان در کمينگاهان ايستاده اند، آگاه باشيد و بروشنی نام خداوند يکتا خود را از تيرگيها آزاد نمائيد. دوست بين باشيد نه خود بين.

بگو ای گمراهان پيک راستگو مژده داد که دوست می آيد، اکنون آمد، چرا افسرده ايد. آن پاک پوشيده بی پرده آمد، چرا پژمرده ايد. آغاز و انجام، جنبش و آرام آشکار. امروز آغاز در انجام نمودار و جنبش از آرام پديدار. اين جنبش از گرمی گفتار پروردگار در آفرينش هويدا شد. هر که اين گرمی يافت بکوی دوست شتافت و هر که نيافت بيفسرد افسردنی که هر گز بر نخاست! امروز مرد دانش کسی است که آفرينش او را از بينش باز نداشت و گفتاراو را از کردار دور ننمود. مرده کسی که از اين باد جان بخش در اين بامداد دلکش بيدار نشد و بسته مردی که گشاينده را نشناخت و در زندان آز سرگردان بماند.

ای بندگان! هر که از اين چشمه چشيد بزندگی پاينده رسيد و هر که ننوشيد از مردگان شمرده شد. بگو ای زشت کاران! آز شما را از شنيدن آواز بی‌نياز دور نمود، او را بگذاريد تا راز کردگار بيابيد و او مانند آفتاب جهانتاب روشن و پديدار است

بگو ای نادانان! گرفتاری ناگهان شما را از پی، کوشش نمائيد تا بگذرد و بشما آسيب نرساند. اسم بزرگ خداوند که ببزرگی آمده بشناسيد. اوست داننده و دارنده و نگهبان.

هُوَ الْمالِکُ بِالْاِسْتِحْقاق*

قلم اعلی ميفرمايد: ای نفسی که خود را اعلی النّاس ديده و غلام الهی را، که چشم ملأ اعلی باو روشن و منير است، ادنی العباد شمرده ای. غلام توقّعی از تو و امثال تو نداشته و نخواهد داشت، چه که لازال هريک از مظاهر رحمانيّه و مطالع عزّ سبحانيّه که از عالم باقی بعرصه فانی برای احيای اموات قدم گذارده اند و تجلّی فرموده اند، امثال تو، آن نفوس مقدّسه را که اصلاح اهل عالم منوط ومربوط بآن هياکل احديّه بوده، از اهل فساد دانسته اند و مقصّر شمرده اند.قد قضی نحبّهم فسوف يقضی نحبّک و تجد نفسک فی خسران عظيم.

بزعم تو اين محيی عالم و مصلح آن، مفسد و مقصّر بوده، جمعی از نسوان و اطفال صغير و مرضعات چه تقصيرنموده اند که محلّ سياط قهرو غضب شده اند؟ در هيچ مذهب و ملّتی اطفال مقصّر نبوده اند. قلم حکم الهی از ايشان مرتفع شده، و لکن شرارهٔٔ ظلم و اعتساف تو جميع را احاطه نموده. اگر از اهل مذهب و ملّتی، در جميع کتب الهيّه و زبر قيّمه و صحف متقنه بر اطفال تکليفی نبوده و نيست. و از اين مقام گذشته، نفوسی هم که بحق قائل نيستند ارتکاب چنين امور ننموده اند، چه که در هر شیء اثری مشهود و احدی انکار آثار اشياء ننموده مگر جاهلی که بالمرّه از عقل و درايت محروم باشد. لذا البتّه ناله اين اطفال و حنين اين مظلومان را اثری خواهد بود.

جمعی که ابداً در ممالک شما مخالفتی ننموده اند و با دولت عاصی نبوده اند در ايّام و ليالی در گوشه ای ساکن و بذکر اللّه مشغول، چنين نفوس را تاراج نموديد و آنچه داشتند بظلم از دست رفت. بعد که امر بخروج اين غلام شد بجزع آمدند و نفوسی که مباشر نفی اين غلام بودند مذکور داشتند که باين نفوس حرفی نيست و حرجی نه و دولت ايشان را نفی ننموده، اگر خود بخواهند با شما بيايند، کسی را با ايشان سخنی نه. اين فقراء خود مصارف نمودند و از جميع اموال گذشته بلقای غلام قناعت نمودند و متوکّلين علی اللّه مرّة اخری با حق هجرت کردند، تا آنکه مقرّ حبس بهاء حصن عکّا شد. و بعد از ورود ضبّاط عسکريّه کلّ را احاطه نموده اناثاً و ذکوراً، صغيراً و کبيراً جميع را در قشله نظام منزل دادند. شب اوّل جميع از اکل و شرب ممنوع شدند، چه که باب قشله را ضبّاط عسکريّه اخذ نموده و کلّ را منع نمودند از خروج. و کسی بفکر اين فقراء نيفتاد، حتّی آب طلبيدند احدی اجابت ننمود. چنديست که ميگذرد و کلّ در قشله محبوس و حال آنکه پنج سنه در ادرنه ساکن بوديم، جميع اهل بلد از عالم و جاهل و غنی و فقير شهادت دادند بر تقديس و تنزيه اين عباد. در حين خروج غلام از ادرنه يکی از احبّای الهی بدست خود خود را فدا نمود، نتوانست اين مظلوم را دردست ظالمان مشاهده نمايد. و سه مرتبه در عرض راه، سفينه را تجديد نمودند. معلوم است، بر جمعی اطفال از حمل ايشان از سفينه بسفينه، چه مقدار مشقّت وارد شد. و بعد از خروج از سفينه چهار نفر از احبّا را تفريق نمودند و منع نمودند از همراهی. و بعد از خروج غلام، يکی از آن چهار نفر که موسوم بعبد الغفّار بود خود را در بحر انداخت و معلوم نيست که حال او چه شد.

اين رشحی از بحر ظلم وارده است که ذکر شد و مع ذلک اکتفا ننموده ايد. هر يوم مأمورين حکمی اجرا ميدارند و هنوز منتهی نشده. در کلّ ليالی و ايّام در مکر جديد مشغولند و از خزانه دولت در هر شبانه روز سه رغيف نان به اساری ميدهند و احدی قادر بر اکل آن نه. از اوّل دنيا تا حال چنين ظلمی ديده نشده و شنيده نگشت.

فو الّذی انطق البهاء بين الأرض و السّماء لم يکن لکم شأن و لا ذکر عند الّذين أنفقوا أرواحهم و أجسادهم و اموالهم حبّا للّه المقتدر العزيز القدير. کفّی از طين عند اللّه اعظم است ازمملکت و سلطنت و عزّت و دولت شما. و لو يشاء ليجعلکم هباءً منبثّا و سوف يأخذکم بقهر من عنده و يظهر الفساد بينکم و يختلف ممالککم، إذاً تنوحون و تتضرّعون ولن تجدوا لأنفسکم من معين و لا نصير. اين ذکر نه از برای آنست که متنبّه شويد چه که غضب الهی آن نفوس را احاطه نموده ابداً متنبِّه نشده و نخواهيد شد. و نه بجهت آنست که ظلمهای وارده بر انفس طيّبه ذکر شود چه که اين نفوس از خمر رحمن بهيجان آمده اند و سکر سلسبيل عنايت الهی چنان اخذشان نموده که اگر ظلم عالم بر ايشان وارد شود در سبيل حق راضی بل شاکرند ابداً شکوه ای نداشته و ندارند، بلکه دماءشان در ابدانشان در کلّ حين از ربّ العالمين آمل و سائلست که در سبيلش بر خاک ريخته شود. و همچنين رؤوسشان آمل که بر کلّ سنان در سبيل محبوب جان و روان مرتفع گردد. چند مرتبه بلا بر شما نازل و ابداً التفات ننموديد. يکی احتراق که اکثر مدينه بنار عدل سوخت، چنانچه شعراء قصائد انشاء نمودند و نوشته اند که چنين حرقی تا بحال نشده مع ذلک بر غفلتتان افزود. و همچنين وبا مسلّط شد و متنبّه نشديد و لکن منتظر باشيد که غضب الهی آماده شده، زود است که آنچه از قلم امر نازل شده مشاهده نمائيد. آيا عزّت خود را باقی دانسته ايد و يا ملک را دائم شمرده ايد؟ لا، و نفس الرّحمن، نه عزّت شما باقی و نه ذلّت ما. اين ذلّت فخر عزّتهاست و لکن نزد انسان.

وقتی که اين غلام طفل بود و بحدّ بلوغ نرسيده والد از برای يکی از اخوان که کبير بود در طهران اراده تزويج نمود. و چنانچه عادت آن بلد است هفت شبانه روز بجشن مشغول بودند. روز آخر مذکور نمودند، امروز بازی شاه سلطان سليم است و از امراء و اعيان و ارکان بلد جمعيّت بسيار شد و اين غلام در يکی از غرف عمارت نشسته ملاحظه مينمود، تا آنکه در صحن عمارت خيمه بر پا نمودند. مشاهده شد صوری بهيکل انسانی که قامتشان بقدر شبری بنظرمی آمد، از خيمه بيرون آمده ندا مينمودند که سلطان می آيد کرسيها را بگذاريد. بعد صوری ديگر بيرون آمدند، مشاهده شد که بجاروب مشغول شدند و عدّهء اخری به آب پاشی. بعد شخصی ديگر ندا نمود، مذکور نمودند جارچی باشی است، ناس را اخبار نمود که برای سلام در حضور سلطان حاضر شوند. بعد جمعی با شال و کلاه، چنانچه رسم عجم است، و جمعی ديگر با تبرزين و همچنين جمعی فرّاشان و مير غضبان با چوب وفلک آمده در مقامهای خود ايستادند. بعد شخصی با شوکت سلطانی و اکليل خاقانی بکمال تبختر و جلال يتقدّم مرّةً و يتوقّف اخری آمده در کمال وقار و سکون وتمکين بر تخت متمکّن شد. و حين جلوس صدای شلّيک و شيپور بلند گرديد و دخان خيمه و سلطان را احاطه نمود. بعد که مرتفع گشت مشاهده شد که سلطان نشسته و وزراء و امراء و ارکان بر مقامهای خود مستقرّ در حضور ايستاده اند. در اين اثناء دزدی گرفته آوردند. از نفس سلطان امر شد که گردن او را بزنند. فی الفور مير غضب باشی گردن آنرا زده و آب قرمزی که شبيه بخون بود از او جاری گشت. بعد سلطان بحضّار بعضی مکالمات نموده در اين اثناء خبر ديگر رسيد که فلان سرحدّ ياغی شده اند. سان عسکر ديده چند فوج از عساکر با طوپخانه مأمور نمود. بعد از چند دقيقه از ورای خيمه استماع صداهای طوپ شد. مذکور نمودند که حال در جنگ مشغولند. اين غلام بسيار متفکّر و متحيّر که اين چه اسبابيست! سلام منتهی شد و پرده خيمه را حائل نمودند. بعد از مقدار بيست دقيقه شخصی از ورای خيمه بيرون آمد و جعبه ای در زير بغل. از او سؤال نمودم: اين جعبه چيست و اين اسباب چه بوده؟ مذکور نمود که جميع اين اسباب منبسطه و اشيای مشهوده و سلطان و امراء و وزراء و جلال و استجلال و قدرت واقتدار که مشاهده فرموديد، الآن در اين جعبه است.

فو ربّی الّذی خلق کلّ شیء بکلمة من عنده که از آن يوم جميع اسباب دنيا بنظر اين غلام مثل آن دستگاه آمده و می آيد و ابداً بقدر خردلی وقر نداشته و نخواهد داشت. بسيار تعجّب مينمودم که ناس بچنين امورات افتخار مينمايند، مع آنکه متبصّرين قبل از مشاهده جلال هر ذی جلالی زوال آنرا بعين اليقين ملاحظه می نمايند. ما رأيت شيئاً الّا و قد رأيت الزّوال قبله و کفی باللّه شهيدا. بر هر نفسی لازم است که اين ايّام قليله را بصدق و انصاف طی نمايد. اگر بعرفان حق موفّق نشد اقلّاً بقدم عقل و عدل رفتار نمايد. عنقريب جميع اين اشياء ظاهره و خزائن مشهوده و زخارف دنيويّه و عساکر مصفوفه و البسه مزيّنه و نفوس متکبّره در جعبهء قبر تشريف خواهند برد، بمثابهء همان جعبه. و جميع اين جدال و نزاع و افتخارها در نظر اهل بصيرت مثل لعب صبيان بوده و خواهد بود. اعتبر و لا تکن من الّذين يرون و ينکرون. از اين غلام و دوستان حق گذشته، چه که جميع اسير و مبتلايند و ابداً هم از امثال تو توقّعی نداشته و ندارند

مقصود آنکه سر از فراش غفلت برداری و بشعور آئی، بی جهت متعرّض عباد اللّه نشوی، تا قدرت و قوّت باقيست در صدد آن باشيد که ضرّی از مظلومی رفع نمائيد. اگر فی الجمله بانصاف آئيد و بعين اليقين مشاهده در امورات و اختلافات دنيای فانيه نمائيد، خود اقرار مينمائيد که جميع بمثابه آن بازيست که مذکور شد. بشنو سخن حق را و بدنيا مغرور مشو. أين امثالکم الّذين ادَّعوا الرّبوبيّة فی الارض بغير الحقّ و أرادوا أن يطفئوا نور اللّه فی بلاده و يخربوا أرکان البيت فی دياره، هل ترونهم؟ فأنصف ثمّ ارجع إلی اللّه لعلّه يکفِّر عنک ما ارتکبته فی الحياة الباطلة. و لو إنَّا نعلم بأنّک لن توفّق بذلک ابداً لأنّ بظلمک سُعِّر السّعير و ناح الرّوح و اضطربت أرکان العرش و تزلزلت أفئدة المقرّبين.